Ana Sayfa » Bingöl » Bingöl İlinin Coğrafyası, Yüzölçümü, Nüfusu ve İklimi

Bingöl İlinin Coğrafyası, Yüzölçümü, Nüfusu ve İklimi

Sponsorlu Bağlantılar

Bingöl Coğrafi Konumu

Ülkemizin Doğu Anadolu Bölgesinin yer alan illerimizden birisi olan Bingöl iline coğrafyası, iklimi, yüzölçümü ve nüfusu bakımında kısaca göz atalım.

41º 20 ve 39º – 56º doğu boylamları ile 39º – 31 ve 36º – 28º kuzey enlemleri arasında yer alan Bingöl ilinin komşuları Muş, Erzurum, Erzincan, Tunceli, Elazığ, Diyarbakır’dır. Bingöl Yukarı Fırat Bölümünde yer alır. Bingöl’ün merkezi dahil 8 ilçesi bulunmakta. Bunlar Merkez, Genç, Karlıova, Kiğı, Adaklı, Yayladere, Solhan ve Yedisu’dur. İl Merkezi denizden 1151 metre yükseklikte Çapakçur ovasının kuzeybatı köşesinde Murat suyuna Genç İlçesi civarında kavuşan Göynük suyunun bir koluna hakim düzlük üzerinde kurulmuştur. Elazığ – Tatvan yolu üzerindeki Bingöl, daha önceleri burada vadi içinde kurulu iken şehrin 1950’lerden sonra hızla gelişmesi sonucunda hakim olan düzlüğe taşınır.

Bingöl coğrafyası-1

Bingöl’ün Jeolojik Özellikleri

İl sınırları içinde arazi oldukça engebeli ve yüksek olup, denizden yüksekliği 1250 metreyi aşar Dağlar ve tepelik alanlar çok geniş bir yer kaplar. Yükseklikleri 2000 metreyi aşan dağlık alanlar ise 1500-2000 metre arasında yükseltiye sahip olan tepelik alanların 3. jeolojik zaman (meozoik Tersiyer) da tektonik hareketler sonucunda meydana geldiği tespit edilmiştir. Bingöl dağlarının yapısında genellikle bazalt ve andezitler bulunur. Kuzey-Batı Güney-Doğu yönünde uzanan Bingöl dağlarının kuzey yamaçları hafif eğimli olduğu halde güney kesimleri oldukça sarptır.

Bingöl coğrafyası-3

Sponsorlu Bağlantılar

Bingöl Dağları

Bingöl arazisi çok dağlıktır. Yükseklikleri 3000 metreyi aşan dağlar bulunur. Dağlar üzerindeki yaylalar ve düzlüklerin yükseklikleri 2000 metreden aşağı düşmez. Ova niteliğindeki yerler bile 1000 metrenin üzerinde bulunmaktadır. Bingöl ovasının dört tarafı tarafı dağlarla çevirilidir.Dağların Yüksek kısımlarını doruklar, buzul gölleri, etek kısımlarını ise moren kalıntıları kaplar. Dağlar genellikle seyrek ormanlık olup, güney bölümlerinin bazı kısımları çıplaktır. Meşe ormanları dağların 1200möetreden aşağı kısımlarında görülür. Volkanik sahaların en çok rastlandığı yer Göynük suyu ile Peri suyu arasındaki bölgedir. Volkanik olan bu bölge çukurluk ve yükseltileriyle dağların genel durumunu bozacak niteliktedir. Ayrıca buradaki dağların bünyesinde kısmen bezalt türünde akıcı, kısmen andezit tipinde kıvamlı lavlar büyük yer tutar. Üçüncü zaman sonlarındaki tektonik olaylar neticesinde kırılmalardan sonra yeryüzüne çıkan lavlar bir örtü gibi etrafa yayılmıştır. Bu arada bazı kırılmalar sonucunda bu örtünün bazı kütleleri çökmüş, bazıları ise yükselmiştir. Bingöl İline adını veren Dağları bu zamanda oluşmuştur.

bingöl dağları

  • Bingöl Dağı – 3250 metre
  • Genç Dağı – 2940 metre
  • Şeytan Dağı – 2906 metre
  • Şerafettin Dağı – 2544 metre

Bingöl Ovaları

Bingöl’de dağlar orta kısımlarda birbirinde uzaklaşarak genişlemiş ve bu genişleyen yerde Bingöl ovası meydana gelmiştir. Bu ovayı bir çok akarsular çeşitli yönlerde parçalanmıştır. Ovanın yüzölçümü 80 km² olup deniz seviyesinden yüksekliği 1150 metredir. Bingöl Ovası’ndan; Genç, Karlıova ve Sancak Ovaları gibi küçük ovalar da mevcuttur.

Bingöl Akarasuları

Peri suyu

İl sınırları içindeki uzunluğu ilin en önemli Peri Suyu’dur. Toplam 258 Km. uzunluğa sahip Peri suyu’nun İl sınırları içindeki uzunluğu 112 km’dir. Karagöl ve Bingöl Dağları’ndaki kaynaklardan çıkan sular Karlıova İlçesinin kuzeybatısında Elmalı dersi ve Çerme’de Kalmas deresi ile birleşerek Peri Suyu’nu meydana getirirler. Peri suyu buradan itibaren güneydoğu yönünde akıp Kiğı sınırları içinde çorik dağı’ndan Fas deresini, daha güneyden Çobi Suyu ve kalman deresini alarak il sınırlarından çıkar. Tunceli il sınırları içinde geçerek Muzur suyu ile birleşir. Elazığ’da yeşildere civarında Fırat’a karışır.

Sponsorlu Bağlantılar

bingöl peri suyu

Murat Nehri

İlin en önemli akarsularından biridir. Aynı zamanda Fırat’ın en büyük kollarından biridir. Nehir kaynağını Van Gölünün kuzeybatı ucundaki Aladağdan ve Bingöl dağlarından aldıktan sonra Malazgirt, Muş, Bulanık ve Bingöl gibi yer yer yüksek ovaları ve dağları doğu-batı doğrultusunda aşarak Elazığ İli sınırlarına girer. Keban ilçesinin kuzeydoğusunda karasu ile birleşerek Fırat Nehrini meydana getirir. Murat Nehri’nin Bingöl İli içindeki toplam uzunluğu 96 km.dir.

Göynük Suyu

Murat Nehri’nin bir kolu olan Göynük suyunun başlangıç ve bitiş noktaları İl sınırları içinde kalmaktadır.Bingöl dağları’nın batı yamaçlarındaki Karkapazarı Köyünden doğup çoriş dağlarından bazı dereleri alarak Ekinyolu Köyü yakınındaki Mendo Suyu ile birleşir. Bundan sonra Genç İlçesi yakınındaki Murat Nehri’ne karışır.

Bingöl Gölleri

Bingöl İli sınırları İçerisinde büyüklük açısından önemli sayılabilecek herjangi bir göl yoktur. Fakat çok sayıda buzullar tarafından açılmış sirk adı verilen küçük göl vardır. Bu göllerin en önemlileri şunlardır;

  • Gölbahri
  • Kerkis Gölü
  • Zırlır Gölü
  • Sar Gölü
  • Kuş Gölü
  • Harem Gölü
  • Er Gölü
  • Kıllı Göl
  • Manastır Gölü
  • Belli Göl
  • Karlı Göl
  • Çili Göl
  • İçme Gölü

Bingöl Yaylaları

  • Bingöl Yaylası
  • Şerafettin Yaylaları
  • Çötele (Çotla) Yaylası
  • Hırhal Yaylası

Bingöl Hırhal Yaylası

  • Çavreş Yaylası
  • Kiğı Yaylası
  • Dağın Düzü Yaylaları
  • Karer Yaylası

Bingöl de Basınç ve Rüzgar

İlkbaharla birlikte hava ısınmaya başlasa da çevredeki dağların yüksekliği sebebiyle dağlık kısımların nisbetten soğuk olur. Ova ve dağlar arasında görülen basınç farkından ötürü ovaya doğru bir hava akımı görülür. Sonbahar ve kış mevsiminde ise Sibirya’daki yüksek basınç merkezi Bingöl’üde etkisi altına alır. İlde hakim olan rüzgarlar genellikle batı –kuzeybatı istikametinden eserler.

Bingöl Yüzölçümü

Yüzölçümü 8.253 kilometre karedir. Bingöl’ün yüzölçümünün yüzde 22.82’si merkez ilçeye aittir. Merkez ilçeden sonra sırasıyla Genç Karlıova ve Solhan gelmektedir. Rakımı en düşük ilçeler İl merkez ve Genç ilçe merkezidir. Rakımı en yüksek ilçe ise Karlıova’dır.

Bingöl Nüfus

2012 yılında yapılan nüfus sayımına göre Bingöl ilinin nüfusu 262.507’dir. Bu nüfusun %43’ü kırsal alanda yaşarken %57’si şehirde yaşamaktadır. Ayrıca nüfusun %51.3’ü erkek iken %48.7’si kadındır.

Bingöl il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Kır – Şehir Erkek – Kadın
1965
150.521 130.120  20.401 77.758  %51.7  %48.3 72.763
1970
177.951 142.500  35.451 91.480  %51.4  %48.6 86.471
1975
210.804 164.843  45.961 110.954  %52.6  %47.4 99.850
1980
228.702 173.705  54.997 117.134  %51.2  %48.8 111.568
1985
241.548 180.349  61.199 120.075  %49.7  %50.3 121.473
1990
250.966 164.318  86.648 124.710  %49.7  %50.3 126.256
2000
253.739 130.269  123.470 131.440  %51.8  %48.2 122.299
2007
251.552 109.849  141.703 128.144  %50.9  %49.1 123.408
2008
256.091 118.805  137.286 130.979  %51.2  %48.9 125.112
2009
255.745 117.171  138.574 130.375  %51  %49 125.370
2010
255.170 117.101  138.069 128.731  %50.5  %49.6 126.439
2011
262.263 115.182  147.081 134.647  %51.3  %48.7 127.616
2012
262.507 112.341  150.166 134.570  %51.3  %48.7 127.937

Bingöl İklimi

Kuzeyden sokulan nemli-serin hava kütlelerine açık olması ve yükselti faktörü sebebiyle Bingöl ve çevresi yazları sıcak,kışları soğuk geçmektedir. Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünün verilerine göre Bingöl’de yıllık ortalama sıcaklık 12.1 derecedir. Yıllık yağış tutarı 873.7 mm. kadar olup, kar yağışlıgün sayısı 24.5 gün, donlu gün sayısı ise 94.1 gün kadardır.İlimizde belli başlı yaylalar ise; Bingöl Yaylası, Şerafettin Yaylaları, Genç’te Çötele (Çotla) Yaylası, Karlıova’da Hırhal ve Çavreş Yaylası, Kiğı’da Kiğı Yaylası ve Dağın Düzü Yaylaları, Adaklı’da Karer Yaylası’dır. Hayvancılık için de çok elverişli olan bu yaylalar, Beritan aşireti (Bertyan) ve çevre köyler için vazgeçilmez özelliklere sahiptir.

bingöl iklimi

Yine bu yaylalarda yapılan arıcılıktan elde edilen bal yurdun her tarafından aranır duruma gelmiştir. İKLİM: Kuzeyden sokulan nemli-serin hava kütlelerine açık olması ve yükselti faktörü sebebiyle Bingöl ve çevresi yazları sıcak,kışları soğuk geçmektedir.Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünün verilerine göre Bingöl’de yıllık ortalama sıcaklık 12.1 derecedir. Yıllık yağış tutarı 873.7 mm. kadar olup, kar yağışlı gün sayısı 24.5 gün, donlu gün sayısı ise 94.1 gün kadardır.

Bingöl Bitki Örtüsü

Doğu Anadolu’nun en zengin orman alanlarına sahip olan İllerden biri olan Bingöl’de ağaç türü olarak meşenin meydana getirdiği ormanlar yaygındır. Bu ormanlar 1900 m. Yüksekliğe kadar yayılış gösterir.

bingöl bitki örtüsü

Sponsorlu Bağlantılar

Ancak ormanların uzun süre tahrip edilmesi sonucunda ve ormanların tam anlamıyla yok edildiği yerlerde bozkır (Step) bitki örtüsü görülür. İlin toplam arazisi 812.537 hektar olup bu arazinin kullanım durumu şöyledir; %7.28’i tarım arazisi, %27.92’si orman, % 10.25’i ağaçlandırma alanı, % 51’i mera, % 2.2’si çayır ve % 1.3’ü diğerleridir.

 


Benzer Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Neyi İle Meşhur?